ریزش مو با بالا رفتن سن عجیب نیست. ولی مشاهده ریزش مو در کودکان می‌تواند برای هرکسی شوکه کننده باشد. چرا موی کودکان می‌ریزد؟ آیا ریزش موی کودکان خطرناک است؟ قبل از هر چیز بهتر است بدانیم که ریزش مو در کودکان پدیده‌ای شایع است و دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد. البته دلایل ریزش مو در کودکان متفاوت از بزرگ‌سالان است.
در اغلب موارد ریزش موی کودکان و عوامل آنها، خطرناک نیستند . با این وجود ریزش مو می‌تواند روی روحیه و احساسات کورکان تأثیرگذار باشد. اثرات روانی ریزش مو می‌تواند آنقدر پررنگ باشد که مراجعه به پزشک و درمان ضروری گردد.
دلایل ریزش مو در کودکان
در اغلب موارد ریزش موی کودکان ناشی از عفونت یا سایر مشکلات مرتبط با پوست سر است. دلایل اصلی ریزش موی کودکان و امکان درمان آن در زیر شرح داده شده است.
قارچ پوست سر یا تینیا کپیتیس (tinea capitis)
این نوع عفونت پوست سر واگیردار است. هنگامی‌که کودکان از لوازمی همانند شانه و برس و کلاه به‌صورت اشتراکی استفاده می‌کنند، می‌تواند از یک کودک به دیگری انتقال یابد. این نوع عفونت پوست سر تحت عنوان کرم حلقوی پوست سر (ringworm of scalp) هم شناخته می‌شود، گرچه دلیل به وجود آورنده آن درواقع یک نوع قارچ است.
این نوع عفونت، سبب ریزش موها به‌صورت تکه‌ای همراه با بروز نقطه‌های سیاه روی پوست سر می‌شود. ممکن است پوست سر کودک قرمز، پوسته‌پوسته و برآمده شود. تب و تورم غدد نیز می‌توانند از علائم این عارضه باشند.
متخصص پوست با معاینه پوست سر کودک، می‌تواند تینیا کپیتیس را تشخیص دهد. در برخی موارد پزشک ممکن از ناحیه عفونی پوست، نمونه‌برداری کرده و جهت آزمایش و تشخیص درست به آزمایشگاه بفرستد.
قارچ پوست سر، در طی هشت هفته با مصرف داروهای ضد قارچی خوراکی، قابل‌درمان است. همچنین استفاده از شامپوهای ضد قارچ هم‌زمان با مصرف این نوع داروهای خوراکی از سرایت این ویروس به کودکان دیگر جلوگیری می‌کند.
آلوپشیا آرتا (Alopecia Areata)
آلوپشیا یک بیماری خود ایمنی است که سبب ریزش مو می‌شود. در این نوع بیماری، سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو، یعنی محل رشد موها، حمله می‌کند. در حدود یک کودک از هزار کودک دچار نوع موضعی این عارضه، تحت عنوان آلوپشیا آرتا می‌شوند.
با توجه به الگوی ریزش مو، آلوپشیا می‌تواند انواع مختلف زیر را داشته باشد:
- آلوپشیا آرتا (alopecia areata): تکه‌های کچلی روی پوست سر کودک ظاهر می‌شود.
- آلوپشیا توتالیس (alopecia totalis): تمام موهای روی پوست سر می‌ریزد.
- آلوپشیا یونیورسالیس (alopecia universalis): تمام موهای بدن کودک می‌ریزد.
کودکان مبتلا به آلوپشیا آرتا، ممکن است کاملاً کچل شوند. برخی نیز موهای تمام بدنشان را از دست می‌دهند. پزشک با معاینه پوست سر کودک می‌تواند این عارضه را تشخیص دهد. همچنین ممکن است چند مو از موهای کودک برای بررسی در زیر میکروسکوپ برداشته شود.
هیچ درمان قطعی برای آلوپشیا آرتا وجود ندارد ولی برخی درمان‌ها نظر موارد زیر، می‌توانند به رشد مجدد موها کمک کنند:
- کرم‌ها، لوشن ها یا پمادهای کورتیکو استروئیدی (corticosteroid)
- مینوکسیدیل (minoxidil)
- آنترالین (anthralin)
با درمان درست، بسیاری از کودکان مبتلا به این عارضه، در طی یک سال می‌توانند شاهد مجدد رشد موها باشند.
اختلال کندن موی وسواسی یا ترکوتیلومانیا (Trichotillomania)
تریکوتیلومانیا، اختلال کندن موها به‌صورت وسواسی (غیرارادی) اختلالی در کودکان است. متخصصان این اختلال را در دسته اختلالات وسواس فکری طبقه‌بندی می‌کنند. برخی کودکان موهایشان به‌عنوان نوعی حس رهایی می‌کشند، درحالی‌که ممکن است سایر افراد متوجه این امر نشوند .
نواحی تکه‌تکه ریزش مو یا موهای شکسته روی پوست سر کودکان مبتلا به این اختلال پدید می‌آید. برخی از این کوکان ممکن است موهای کنده‌شده را خورده و گلوله‌هایی از موهای هضم نشده در معده‌های آنها جمع شود.
در صورت ترک عمل کندن مو، موها دوباره رشد خواهد کرد. درمانهای رفتاری شناختی به کودک می‌آموزد که از کشیدن موهای خود، آگاه باشد. این نوع درمان‌ها کمک می‌کند که کودکان احساساتی که عامل این رفتار است را درک کنند و بتوانند کندن موها را متوقف کنند.
تلوژن افلوویوم (Telogen Effluvium)
تلوژن بخشی از چرخه رشد نرمال موها، توقف رشد و استراحت موها است. که در طی آن موهای قدیمی می‌ریزند، تا موها جدید رشد کنند. به‌طورمعمول در هر زمان، تنها ۱۰ تا ۱۵ درصد از فولیکول موها در این فاز از چرخه رشد موها هستند.
در کودکان مبتلا به تلوژن افلوویوم؛ تعداد فولیکول‌هایی که وارد فاز تلوژن می‌شوند، از حد نرمال بسیار بیشتر است. بنابراین به‌جای از دست رفتن ۱۰۰ مو در یک روز، کودک ۳۰۰ مو در یک روز از دست می‌دهد. ممکن است این نوع ریزش قابل‌تشخیص نباشد یا تکه‌های کچلی روی پوست سر دیده شود.
تلوژن افلوویوم معمولاً بعد از یک اتفاق و حادثه شدید رخ می‌دهد، حوادثی نظیر:
- تب شدید
- عمل جراحی
- ترومای احساسی شدید همانند مرگ یکی از عزیزان
- صدمه و آسیب شدید
پس از گذشت آن حادثه یا واقعه ناگوار، موهای کودک دوباره رشد می‌کنند. رشد کامل همه موها ممکن است، شش ماه تا یک سال به طول انجامد.
سوء تغذیه
تغذیه درست و مناسب برای سلامتی بدن ضروری است. در صورت عدم دریافت کافی ویتامین‌ها، مواد معدنی و پروتئین‌ها؛ موهای کودک شروع به ریزش می‌کند. همچنین ریزش مو می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات غذا خوردن همانند آنورکسیا (anorexia) یا بولیمیا (bulimia) یا یکی از عوارض جانبی رژیم‌های گیاهخواری حاوی درصد پائین پروتئین باشد.
کمبود مواد مغذی زیر می‌تواند سبب ریزش مو شود:
- آهن
- روی
- نیاسین
- بیوتین
- پروتئین و آمینواسیدها
همچنین مصرف بسیار بالای ویتامین آ، نیز می‌تواند سبب ریزش مو شود. معمولاً متخصص اطفال برنامه غذایی سالم یا مکمل‌هایی برای جبران کمبود این مواد غذایی پیشنهاد می‌دهد.
تیروئید کم‌کار یا هیپوتیروئید (Hypothyroidism)
تیروئید، غده‌ای داخل گردن است. این غده، هورمون‌هایی جهت تنظیم متابولیسم بدن ترشح می‌کند. در عارضه کم‌کاری تیروئید، غده تیروئید به مقدار کافی هورمون ترشح نمی‌کند. علائم کم‌کاری تیروئید عبارت‌اند از:
- چاقی
- یبوست
- خستگی
- موهای خشک و ریزش موهای سر
اگر ریزش موی کودک در اثر این عارضه باشد، با تجویز دارو قابل‌درمان و کنترل است. رشد مجدد تمام موها به چند ماه زمان نیاز دارد.
شیمی‌درمانی
کودکانی تحت شیمی‌درمانی، موهایشان می‌ریزد. شیمی‌درمانی یک روش درمانی خیلی قوی است که باعث از بین رفتن سریع تقسیم سلولی می‌شود که شامل تقسیم سلولی در ریشه موها نیز می‌شود. به‌محض اتمام دوره درمان شیمی‌درمانی موهای کودک دوباره رشد می‌کنند.
دلایل غیرپزشکی ریزش موها
گاهی اوقات دلایل ریزش موی کودکان می‌تواند کاملاً غیرپزشکی داشته باشد. عوامل رایج غیرپزشکی ریزش موی کودکان در زیر شرح داده می‌شود.
ریزش موهای نوزاد
در طی شش ماه اول زندگی، بسیاری از کودکان موهایی که با آن متولد شده‌اند را از دست می‌دهند. موهای نوزادان می‌ریزد تا جای خودشان را به موهای بالغ بدهند. این نوع ریزش موی کودکان کاملاً طبیعی است و هیچ دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
ریزش مو در اثر اصطکاک
برخی کودکان موهای پشت سرشان را از دست می‌دهند چراکه مرتباً سرشان را به بالشت، ملحفه، کف اتاق یا هر آنچه زیر سرشان قرار دارد، می‌کشند. با بزرگ‌تر شدن کودک و بالا رفتن امکانات حرکتی کودک مثل نشستن، راه رفتن و ایستادن؛ این رفتار کم می‌شود یا از بین می‌رود. به محض توقف مالیدن و کشیدن سر، موها دوباره رشد خواهند کرد.
مواد شیمیایی
مواد شیمیایی مورد استفاده برای سفید کردن، رنگ کردن، صاف کردن، فر کردن مو، که دربردارنده مواد شیمیایی قوی است می‌تواند ساقه موها را آسیب بزند. سعی کنید که از استفاده از این‌گونه محصولات برای موهای کودکان خودداری کنید یا در صورت استفاده حتماً از محصولات غیرشیمایی مخصوص کودکان استفاده شود.
سشوار
گرمای زیاد سشوار یا اتوهای مو، می‌تواند سبب صدمه زدن به موها و ریزش آنها شود. اگر برای خشک‌کردن موهای کودک از سشوار استفاده می‌کنید، سشوار را روی پایین‌ترین حرارت تنظیم کنید. از استفاده هر روزه سشوار برای خشک‌کردن موی کودک خودداری کنید.
بستن موها
کشیدن موهای کودک به عقب و بستن موها به شکل دم‌اسبی، گوجه‌ای یا بافتن حصیری موها می‌تواند سبب آسیب شدید و ناگهانی به فولیکول موها شود. همچنین شانه زدن و برس زدن شدید موها، نیز می‌تواند سبب ریزش موها شود. شانه زدن و درست کردن موهای کودکان را با ملایمت انجام دهید. در صورت بستن به شکل دم‌اسبی یا بافتن، شل ببندید و ببافید تا از ریزش موها جلوگیری کنید.
ریزش مو برای هر کسی در هر سنی می‌تواند ناخوشایند و ناراحت‌کننده باشد. برای کودکان ریزش مو می‌تواند ضربه روانی بالایی دربر داشته باشد.
در صورت ریزش موی کودک، حتماً با او، درباره اینکه چه اتفاقی برای موهایش افتاده صحبت کند و شرح دهید که برای رفع مشکل راه‌حل دارید. اگر ریزش مو ناشی از بیماری قابل‌درمان باشد، توضیح دهید که موهایش برمی‌گردند.
اگر ریزش موها قابل‌برگشت نیست، به دنبال روش‌هایی برای پنهان کردن آن باشید. برای این منظور می‌توانید موارد زیر را امتحان کنید:
- مدل موی جدید
- کلاه‌گیس
- کلاه
- روسری
در این صورت حتماً با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید و همچنین از آرایشگران ماهر آموزش‌دیده برای این مورد، کمک بگیرید. همچنین با کمک گرفتن از مشاوره، به مواجهه کودکان با ریزش موهایشان کمک می‌کند. از متخصص اطفال بخواهید که یک مشاور یا تراپیست معرفی کند که بتواند به خوبی و اصولی در این مورد با کودک صحبت کند.
سخن پایانی
در اغلب موارد ریزش موهای کودک، خطرناک نیست. بیشترین تأثیر ریزش مو روی کودک، اثر قابل‌توجه این عارضه روی عزت‌نفس و احساسات کودک راجع به خود است. در بسیاری از موارد ریزش مو قابل‌درمان است و داروهای مختلفی برای ریزش مو وجود دارد که ممکن است یافتن بهترین درمان نیاز به سعی و خطا داشته باشد. حتماً با پزشک و تیم پزشکی مشورت و همکاری کنید تا بهترین روش برای ایجاد حس بهتر کودک راجع به خودش و همچنین ظاهر موهای او بیابید.
منبع: https://www.healthline.com/health/hair-loss-in-children
