خارش سر یا خارش پوست سر یک مشکل شایع است که گاهی می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. اصلی‌ترین نشانه آن احساس خاراندن مداوم پوست سر است؛ اما گاهی علائم قابل مشاهده‌ای مانند پوسته پوسته شدن پوست سر هم به همراه آن دیده می‌شود. تشخیص این عارضه می‌تواند کار دشواری باشد؛ به ویژه زمانی که پوست سر بدون هیچ تغییری دچار خارش شود. اگر چه این خارش معمولا جدی و نگران‌کننده نیست، اما می‌تواند در بعضی افراد به عنوان نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای مثل دیابت یا مشکلات جدی باشد. این مسئله با در نظر گرفتن ساختار عصبی پوست سر که شامل عروق پوستی و اعصاب متراکم به همراه فولیکول‌های مو است جدی و مهم به نظر می‌رسد. شما می‌توانید برای مطالعه درباره رایج‌ترین بیماری‌های پوست سر و روش‌های مراقبتی مرتبط به وبلاگ فرفری کلاب سر بزنید.
دلایل خارش پوست سر
عوامل زیادی به عنوان دلایل خارش پوست سر در نظر گرفته می‌شوند؛ اما تعیین مقصر اصلی همیشه کار آسانی نیست! بعضی از این شرایط باعث احساس سوزن سوزن شدن می‌شوند و در مواردی هم فرد ممکن است احساس خود را با “آتش گرفتن پوست سر” توصیف کند. این علائم هر چه که هست، دلایل زیر می‌تواند در بروز آن‌ها نقش داشته باشد:
شوره سر
شوره سر همان ذرات ریز و سفیدرنگی هستند که اگر چه مسری نیست، اما می‌تواند بسیار آزاردهنده باشد. شوره یک عارضه رایج است که منجر به خشکی، خارش و پوسته پوسته شدن پوست سر می‌شود. شوره سر شدید به عنوان درماتیت سبورئیک شناخته می‌شود که می‌تواند در اثر استرس، نوسانات هورمونی، تغییرات فصلی و… ایجاد شود. پزشکان برای کنترل شوره سر، استفاده از شامپو و درمان‌های پوست سر را توصیه می‌کنند.
بیشتر بدانید: روش های درمان شوره سر
محصولات مراقبت از مو
پوست سر نازک‌تر از سایر قسمت‌های بدن است و به همین دلیل ممکن است حساس‌تر هم باشد. شامپوها، نرم‌کننده‌ها و محصولات حالت‌دهنده مو حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که می‌تواند باعث ایجاد واکنش‌های آلرژیک شود. معمولا انگشت اتهام به طرف پاک‌کننده‌های قوی و ترکیبات شیمیایی گرفته می‌شود؛ در حالی که حتی مواد طبیعی و ارگانیک مثل روغن‌های گیاهی، عصاره‌ها و عطر‌های موجود در آن‌ها هم می‌توانند حساسیت‌زا باشند! خارش به عنوان یک واکنش آلرژیک شایع به این مواد در نظر گرفته می‌شود؛ اما گاهی مصرف آن‌ها با التهاب یا قرمزی در پوست سر و پیشانی هم همراه خواهد بود. برای درمان آن باید ماده حساسیت‌زا توسط پزشک شناسایی و اقدامات مراقبتی و پیشگیرانه لازم انجام شود.
فولیکولیت
هر تار مو از فولیکولی در پوست سر رشد می‌کند. اگر این فولیکول دچار عفونت باکتریایی یا قارچی شوند، ملتهب و تحریک‌پذیر خواهد شد. این بیماری که فولیکولیت نامیده می‌شود می‌تواند به فولیکول‌های دیگر سرایت کرده و باعث برجستگی‌های آکنه‌مانند دردناک و خارش‌دار در پوست سر شود. نوع خفیف این عارضه در مدت کوتاهی و بدون نیاز به درمان رفع می‌شود؛ اما برای موارد شدید به تجویز آنتی بیوتیک یا داروهای ضدقارچ نیاز است.
پسوریازیس پوست سر
پسوریازیس نوعی بیماری خودایمنی است که باعث ایجاد لکه‌های قرمز و پوسته پوسته شدن پوست می‌شود. محققان می‌گویند حدود نیمی از مبتلایان به این بیماری، لکه‌های خارش‌داری روی پوست سر خود دارند. بهتر است برای شناسایی و کنترل آن با یک پزشک مشورت کنید.
بیشتر بدانید: بیماری های رایج پوست سر
شپش سر
شپش‌ها حشرات ریزی هستند که در سر و گردن بعضی افراد زندگی می‌کنند و اغلب باعث خارش شدید پوست سر می‌شوند. این حشرات از خون انسان تغذیه کرده و در پایه ساقه‌های مو تخم‌گذاری می‌کنند. شپش بسیار مسری است و افراد مبتلا به آن باید از به اشتراک گذاشتن شانه، بالش و حوله خود با دیگران خودداری کنند. برای درمان آن‌ها بهتر است با یک پزشک تماس گرفته و اقدامات بهداشتی و مراقبتی را در نظر بگیرید.
کراتوز اکتینیک (آسیب ناشی از نور خورشید)
آسیب‌های ناشی از نور خورشید می‌تواند منجر به رشد غیرطبیعی لکه‌های پوستی شود. یکی از نگرانی‌ها در مورد خارش پوست سر، کراتوز اکتینیک است که خود را با لکه‌های زمخت یا پوسته‌دار و خارش‌دار نشان می‌دهد. در برخی موارد این ضایعات پوستی بدون خارش هستند و با توجه به این که خطر ابتلا به سرطان پوست را بالا می‌برند، لازم است در اولین فرصت اقدامات لازم برای درمان آن‌ها انجام شود.
دیس‌استزی اسکالپ یا پوست سر
دیس‌استزی یا اختلال حسی نوعی اختلال عصبی است که در بخش‌های مختلف بدن از جمله پوست سر ایجاد می‌شود. افراد مبتلا به آن نوعی سوزش شدید و دردناک را در پوست سر حس می‌کنند که آن‌ها را به خاراندن سر وادار می‌کند. این احساس با خاراندن تسکین پیدا نکرده و منجر به ریزش مو می‌شود. این بیماری اغلب از طریق مدیتیشن، فیزیوتراپی یا مصرف دارو قابل کنترل است.
راه های درمان خارش پوست سر
خارش پوست سر بسیار شایع است و معمولا خود به خود برطرف می‌شود. اما در صورتی که این وضعیت بیش از یک هفته طول کشیده و خیلی شدید باشد یا با درد، زخم و تورم همراه شود، نیاز به مداخله پزشکی خواهد داشت. در این مواقع پزشک با بررسی وضعیت بیمار و تشخیص علت دقیق خارش، روش درمانی مناسب را انتخاب می‌کند. درمان خارش پوست سر بسته به علت آن متفاوت است. این درمان گاهی به استفاده کوتاه‌مدت از یک شامپوی ضد شوره یا داروی ضد قارچ نیاز دارد؛ اما در مواردی هم درمان‌ها جدی‌تر بوده و به استفاده از داروهای قوی‌تر برای طولانی‌مدت نیاز است. از رایج‌ترین راه های درمان خارش پوست سر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شامپو زینک پیریتیون
تحقیقات نشان می‌دهد استفاده از این شامپو برای افرادی که به دلیل آلرژی دچار خارش پوست سر هستند مفید است و با کاهش رشد مخمرها، به درمان درماتیت سبورئیک کمک می‌کند.
شامپو کتوکونازول
این یک داروی ضدقارچ بسیار کاربردی است که شامپوی حاوی یک تا دو درصد از آن می‌تواند در رفع شوره سر، لکه‌های پوستی و خارش ناشی از درماتیت سبورئیک موثر باشد.
شامپو اسید سالیسیلیک
شامپوهای حاوی این ماده به کاهش خارش پوست سر در افراد مبتلا به پسوریازیس و درماتیت سبورئیک کمک می‌کند. این ماده دارای خواص ضدباکتری و ضدالتهابی است و با لایه‌برداری از پوست می‌تواند در درمان لکه‌های پوستی خارش‌دار مرتبط با پسوریازیس موثر باشد.
روغن درخت چای
این روغن دارای خواص ضدمیکروبی، ضدقارچی، ضدالتهابی و ضدعفونی‌کننده است که می‌تواند در رفع خارش ناشی از شوره سر، درماتیت سبورئیک و شپش سر موثر باشد.
سولفید سلنیوم
این ترکیب ضدعفونی‌کننده در برخی از شامپوها و لوسیون‌ها وجود دارد و می‌توان از آن برای درمان درماتیت سبورئیک استفاده کرد. بهتر است دوز مجاز برای استفاده از آن توسط پزشک تعیین شود.
روغن نارگیل
این روغن دارای خواص ضدمیکروبی بوده و برای درمان خارش مرتبط با اگزما یا شپش مفید است.
مدیتیشن
شاید تعجب کنید اما هر فعالیتی که استرس را کم کند می‌تواند در کاهش خارش پوست سر موثر باشد! مدیتیشن به کاهش اضطراب از طریق القای حس کنترل و رفع خارش ناشی از اگزما کمک می‌کند.
نکات پایانی
خارش پوست سر یک عارضه رایج با دلایل متعدد است که معمولا در خانه درمان می‌شود. روغن‌ها و مواد فعال موجود در شامپوها و محصولات مراقبت از پوست و مو، آلودگی هوا، استرس و مواردی از این دست در بروز آن نقش دارند. این‌ها جزو دلایل شایعی هستند که در صورت خودداری از تماس با محرک‌ها به سرعت برطرف می‌شوند. اما در صورت طولانی شدن و ایجاد اختلال در کارهای روزمره یا علائم دیگر می‌توان از پزشک برای تشخیص علل و درمان آن کمک گرفت.
